Wat zijn de Nag Hammadi-geschriften en waarom staan ze niet in de Bijbel?

Een luisteraar stelde deze vraag aan Pastoradio, de rubriek waarin predikant Mark de Jager vragen beantwoordt over geloof en Bijbel. Zijn antwoord? De waarheid is minder spannend dan sommige YouTube-video’s en tijdschriftartikelen doen vermoeden!

Een spectaculaire vondst?

“Wanneer zulke oude teksten opduiken, ontstaan er al snel spannende theorieën,” zegt Mark. “Zijn dit de ‘verborgen’ boeken van de Bijbel? Heeft de kerk ze bewust weggelaten? Laten ze een compleet ander licht schijnen op Jezus en het evangelie? Tijdschriften, websites en YouTube-video’s spelen graag in op dit soort vragen.”

“Toch is de waarheid minder spectaculair. De vroege kerk was geen geheime organisatie die teksten verstopte. In de eerste eeuwen na Christus bestonden er veel verschillende religieuze stromingen. Sommige groepen mengden elementen uit het jodendom, het christendom en de Griekse filosofie. Zij schreven hun eigen spirituele boeken, maar dat maakt die geschriften nog geen deel van de Bijbel.”

Wie waren de gnostici?

Volgens Mark zijn de meeste Nag Hammadi-geschriften afkomstig uit de gnostiek, een stroming die veel invloed had in de eerste eeuwen na Christus. “Gnostici geloofden niet allemaal hetzelfde. Sommigen dachten dat Jezus geen God was, anderen vonden dat alle mensen goddelijk waren. Weer anderen geloofden dat je door geheime kennis (‘gnosis’) moest ontdekken hoe je ziel kon ontsnappen uit deze wereld.”

“Dat deze ideeën bestonden, is geen verrassing,” legt hij uit. “Kerkvaders schreven al in de eerste eeuwen boeken om deze leringen te weerleggen. In de Bijbel zelf zie je dat christenen waarschuwen tegen dwaalleer, zoals in Handelingen 15 en Efeze 4. De vroege kerk besefte hoe belangrijk het was om Gods waarheid zuiver te houden en kwam daarom bijeen om te bepalen welke geschriften écht door God geïnspireerd waren.”

Waarom horen ze niet bij de Bijbel?

Waarom zijn deze teksten dan niet in de Bijbel opgenomen? Mark is hier heel duidelijk over: “De belangrijkste reden is simpel: het zijn geen Bijbelteksten. De vroege kerk gebruikte drie criteria om te bepalen of een tekst tot de canon, de officiële boeken van de Bijbel, hoorde:

1. Ouderdom – Komt de tekst uit de tijd van Jezus en de apostelen?
2. Auteurschap – Is de tekst geschreven door een apostel of een directe leerling?
3. Impact – Heeft de Heilige Geest door deze tekst mensenlevens veranderd?”

“De Nag Hammadi-geschriften voldoen op geen enkele manier aan deze criteria. Ze zijn jonger dan de teksten over Jezus, zijn niet geschreven door ooggetuigen en hebben nooit een grote rol gespeeld in de vroege kerk. De Heilige Geest heeft de kerk geleid in het herkennen van Gods Woord – en de 66 boeken van de Bijbel hebben de eeuwen overleefd.”

Kun je ze dan wel lezen?

Zijn de Nag Hammadi-teksten gevaarlijk? “Niet per se,” zegt Mark. “Ze zijn historisch interessant, omdat ze laten zien hoe dynamisch het vroege christendom was en welke discussies er werden gevoerd. Je kunt zelfs Bijbelteksten beter begrijpen door te zien welke ideeën juist werden afgewezen.”

“Maar wees op je hoede,” waarschuwt hij. “De Bijbel wijst de gnostiek af, en de verhalen over geheime evangelies die ‘de ware Jezus’ onthullen, zijn vaak misleidend. Prediker zegt het al: ‘Er is niets nieuws onder de zon.’ Wetenschappers kennen deze teksten allang, en de Bijbel zoals wij die hebben, is door de Heilige Geest bewaard. Gods Woord is genoeg.”

Loop jij al een tijd rond met een vraag over geloof, kerk of christelijk leven en weet je niet waar je ermee terechtkunt? Stuur hier je vraag anoniem in en misschien hoor je binnenkort het antwoord op de radio! Goed om te weten: Pastoradio weerspiegelt niet het standpunt van Groot Nieuws Radio en vervangt geen pastorale hulp uit je eigen gemeente.