Hertaling Matthäus Passion brengt lijdensverhaal dichterbij
29 maart 2019De tekst van Bach’s bekende compositie Matthäus Passion is vertaald naar het Nederlands en overgezet op gemeentezang. Dat biedt luisteraars de mogelijkheid om er actiever bij betrokken te worden en de tekst dichterbij te laten komen. "Dat is ook precies wat Bach voor ogen had tijdens het schrijven van dit stuk."
De koralen zijn vanuit het Duits naar het Nederlands vertaald door Marcus den Dulk, dirigent en kerkmusicus. "Vaak krijg je een vertaling van de tekst aangeboden in een boekje. Je kunt dan wel de inhoud volgen, maar het raakt je niet aan. Terwijl Bach de tekst juist bij je binnen wil laten komen."
Bedoeling
Tijdens het hertalen moest hij zich verplaatsen in het denken van Bach destijds. "Allereerst moest ik teksten op taalkundig niveau vertalen, maar het gaat nog een belangrijke stap verder: je moet de mensen meenemen in de bedoeling die hij ermee had."
Die bedoeling was weerstand tegen het piëtisme in Bach’s tijd: "Mensen waren vooral op hun eigen kleine geloofswereldje gericht. Bach wilde ze juist in de actieve stand zetten. Dat ze als handelingsbekwame christenen aan de slag zouden gaan."
Mysterie
Maar als de Matthäus Passion ineens zo goed te vatten is, verliest het stuk dan niet haar mysterie? "Daar heb ik goed rekening mee gehouden door poëtische taal te gebruiken. Ik heb bewust geen populaire, eigentijdse taal gebruikt. Zo beleef je de sfeer mee."
Den Dulk zegt veel positieve reacties te ontvangen, onder meer van koorleden die het stuk jarenlang hebben opgevoerd. "Die zeggen nu pas te ontdekken: dus dít is de hoofdgedachte."
Actief bewust
Als een voorbeeld noemt hij onderstaande tekst, uit het grote koorstuk in het midden van het werk.
O Mensch, bewein’ dein’ Sünde groß
Darum Christus sein’s Vaters Schoß Äussert’
und kam auf Erden.
“Als je dat hoort, denk je gelijk: wat zijn we zondig”, vertelt Den Dulk. “Ik heb het vertaald met die gedachte dat we ons als christen actief bewust moeten zijn.” Dat is als volgt:
Om al het kwaad dat hier geschiedt
Om de ellende die Hij ziet
Heeft God Zijn zoon gezonden
“Dat maakt duidelijk: het kwaad zit niet alleen in je hart, maar is wereldwijd. Deze vertaling besluit ook de hoofdgedachte: in Christus is ons leven.”
Beluister het gesprek hier terug:
Voor in de gemeente
Den Dulk heeft de koralen overgezet op gemeentezang-toonhoogte. Zo kan de hele gemeente meedoen en het lijdensverhaal meebeleven. Bij de PKN is een compleet pakket op te vragen met MP3-bestanden en bladmuziek.
Beeld: Unsplash
