Als geloven niet meer vanzelf gaat: ‘Het is soms zo frustrerend dat God altijd gelijk heeft’

Een luisterend oor zijn

Hans begeleidt niet alleen mensen die worstelen met hun geloof, maar ook gelovigen die meer verdieping zoeken. Hij vergelijkt zichzelf met een gids tijdens een bergtocht. “Ik ben er al een keer geweest, ik weet een beetje de route, maar laten we samen op weg gaan.” Die houding vraagt om geduld, rust en veel luisteren. “Het is veel luisteren, open vragen stellen en alles mag gedeeld worden. Alles mag op tafel en dan is het aan mij om daar eigenlijk niks van te vinden, maar vooral de ander te helpen om zicht te krijgen.”

Juist dat ‘niks ervan vinden’ is volgens Hans niet altijd makkelijk. “Als mensen keuzes maken waarvan ik denk dat is echt niet verstandig of dat is niet juist om te doen, is het soms best moeilijk om dat los te laten en niet in te grijpen.” Toch weet hij dat zijn rol niet is om te oordelen. “Een luisterend oor zonder oordeel, die zijn er niet zoveel en dat is vooral wat ik mag bieden. Ik merk hoe heilzaam dat is, sowieso voor ons als mensen, als je je gehoord en gezien weet en alles mag er zijn.”

Boos zijn op God, betekent dat je Hem vertrouwt

Zelf kent Hans ook periodes waarin geloven ingewikkeld was. Hij heeft nooit getwijfeld aan Gods bestaan, maar wel geworsteld met Gods afwezigheid. “Ik heb wel veel crises meegemaakt in mijn leven, hele diepe dalen en stevig gevochten met God.” Dat vechten zag er soms heel letterlijk uit. “Door het uitschreeuwen, uitroepen en soms ook even geen contact willen. ‘Nou, nu maar even niet,’ op die manier of helemaal niet.” Die boosheid is voor hem uiteindelijk geen teken van ongeloof. Integendeel. Het laat zien dat je nog steeds gelooft dat Hij bestaat.

"Uiteindelijk zit je vooral met jezelf in de knoop", vertelt Hans. "Het is soms zo frustrerend dat God altijd gelijk heeft en Dezelfde blijft. Je komt niet zo heel ver. Iemand zei ooit: 'Het is net als een klein kind van drie dat bij je op schoot zit en boos is op papa en dan met zijn vuistjes op je borst slaat. Dat maakt niet heel veel indruk, dat verandert niet veel, maar de worsteling zit bij het kind.' Zo heb ik het ook vaak gevoeld. Je kunt hoog of laag springen, maar je verandert God daar niet mee."

Wat is een geloofscrisis eigenlijk?

Een geloofscrisis is iets anders dan af en toe twijfelen of nieuwe opvattingen krijgen. “Een geloofscrisis is echt wel als vragen zo groot worden en antwoorden uitblijven dat het je het gevoel geeft dat je in een impasse komt.” Het kan voelen alsof je vastloopt. “Dat het niet meer werkt, dat je het kwijt aan het raken bent. Dat kan een enorme desillusie zijn: ‘Ik dacht altijd dat het zo zat en nu blijkt dat niet zo te zijn.’”

Volgens Hans gaat een geloofscrisis veel verder dan een zoektocht of een theologisch vraagstuk: “Dit gaat echt wel vele malen verder dan een keer iets onderzoeken of wat vragen hebben bij bepaalde aspecten van het geloof.” Toch gelooft hij dat er ook in zo’n periode groei kan zitten, als mensen daar de ruimte voor krijgen. “Het kan ook een fase zijn in ontwikkeling, waar je wel goed doorheen komt en waar je misschien je geloof op een nieuwe manier mag ontdekken.”

Eenzaamheid door onbegrip

Twijfelen aan God of de kerk is niet alleen iets dat vanbinnen gebeurt. Het is ook iets wat mensen vaak in isolement meemaken. “Juist als je je geloof kwijtraakt of daar ernstige twijfels bij hebt, kan het een heel eenzaam proces zijn.” Dat komt volgens Hans doordat de omgeving het vaak niet begrijpt. “Zeker als je in een kerk zit waar alles redelijk vast staat en mensen zijn overtuigd, enthousiast, en jij maakt het niet meer zo mee, dan kan het heel eenzaam zijn.”

Daarom is het juist dan belangrijk dat iemand nabij is. “Als er dan iemand naast je is die zegt: ‘Ja, ik ben er voor jou, ongeacht welke kant je nu op beweegt,’ dat is al heel helpend.” Ook mensen die zeggen niet meer in God te geloven zijn welkom bij Hans. “Absoluut, ja. Kijk, als iemand met mij wil praten, dan zal ik dat niet weigeren.”

Als de vormen niet meer passen

Mensen raken hun geloof vaak niet zomaar kwijt. Volgens Hans komt het meestal doordat de buitenkant niet meer klopt met wat ze van binnen voelen. “Ik denk altijd dat er zoveel misvattingen over God zijn en beelden die niet kloppen, tradities die in de weg staan of vormen of manieren van geloven in een wat vrijere omgeving, die ook als een keurslijf kunnen voelen.”

Soms past iets simpelweg niet meer, of misschien heeft het zelfs nooit echt gepast. “Waarbij je op een gegeven moment moet zeggen: ‘Dit past mij niet meer.’ Misschien heeft het wel nooit helemaal gepast, maar ik heb me eraan geconformeerd.” En dat doet iets met je vertrouwen in God, je kerk en jezelf.

Wat gebeurt er nu precies met je als je door een geloofscrisis gaat? Is er een weg terug? En hoe ga je om met iemand die ineens lijkt af te haken van waar je ooit samen zo voor ging? Op deze vragen geeft Hans antwoord in de rest van het gesprek. Je kunt het hieronder terugluisteren, of via de Brandstof podcast op Spotify, Apple Music of in de gratis Groot Nieuws Radio app.