Kerkmuren brokkelen af: 'Al die denominaties, dat kan écht niet meer'

Minderheid

De eerste die het woord kreeg was theoloog en schrijver Reinier Sonneveld. "Tijdens mijn gereformeerd vrijgemaakte opvoeding waren de kerkmuren er nog volop, maar dat is rap veranderd. In de jaren negentig veranderde er heel veel op dit gebied, en tegenwoordig spreek ik in allerlei kerken. Officieel kan dat nog niet, maar mensen vinden kerkmuren veel minder belangrijk. Dat komt omdat we met veel minder christenen zijn. Dan kun je het je niet meer veroorloven om over details te beginnen. Samenwerking is onvermijdelijk.

Generaties die nog midden in de verzuiling geleefd hebben, ervaren dit anders dan de jonge generaties. Reinier: "Je merkt dat als er ergens kerkelijke eenheid ontstaat, juist die oudere generatie veel ontroering ervaart. Zij hebben de pijn van de verdeeldheid nog meegemaakt." Hoe gaat dit zich in de toekomst verder ontwikkelen? "Ik zie twee dingen die goed werken op dit moment: Aan de ene kant de grote, gespecialiseerde superkerken zoals Mozaiek0318, met veel leden en hoge kwaliteit kerkdiensten. Aan de andere kant juist hele kleine kerkjes, met als kracht de persoonlijke ontmoeting."

Alles is oké-geloof

Theoloog en voorganger in het grotendeels katholieke Limburg, Ron van der Spoel, wist door zijn reformatorische opvoeding precies wat fout was aan andere kerkstromingen, en goed aan de zijne. "Totdat ik die anderen daadwerkelijk ontmoette, en erachter kwam wat een mooi geloof ik ook daar zag. Ik kies voor díe eenheid: Als je geloof in Vader, de opgestane Zoon en Heilige Geest, dan heb je de essentie te pakken." Toch schuilt daar ook een risico in, geeft hij toe. "Je kunt niet zeggen: Alles is oké. Dan wordt het onverschillig, en kom je uiteindelijk terecht bij het idee dat alle religies om dezelfde God draaien. Bijvoorbeeld kom ik hier in Limburg vaak de vraag tegen: Het maakt toch niet uit dat ik tot Maria bid? Er zijn dus wel grenzen."

Maar al die kerkgenootschappen die Nederland nu rijk is, zijn wat Ron betreft écht niet meer nodig. "Dat gaat niet meer over essentiële dingen. Die eenheid had er al lang kunnen zijn. Ik vind het echt erg dat we de kern van ons geloof met elkaar delen, maar dan op de vierkante millimeter zeggen: Nee, dit kan niet samen. Kom op zeg!"

Kerk waar je woont

Mark de Jager is dit jaar Jonge Theoloog des Vaderlands en sinds deze week beroepbaar als predikant in de PKN. Hij ziet ook dat, met name onder jongeren, de kerkmuren echt lager zijn dan jaren geleden. "Jongeren gaan veel bewuster op zoek naar: Welke kerk past bij mij? Het gaat veel bewuster over de kern dat Jezus Heer is, en discussies van vroeger zijn minder belangrijk. Helemaal nu tijdens de coronacrisis is het veel makkelijker om een andere kerkdienst mee te maken, door een andere livestream aan te zetten."

Wat levert dat dan op? "Je gaat elkaar herkennen als broeders en zusters. Jezus bad ook om de eenheid van zijn volgelingen." Toch zet Mark ook een kanttekening hierbij: "We reizen steeds verder om op zondag in een kerk te zitten die precies aansluit bij wat we zoeken. Het gevaar daarvan is dat je geen kerk meer bent in je eigen omgeving. Bovendien krijg je dan allemaal mensen bij elkaar die op dezelfde manier denken. Terwijl het verbindende, het geloof in Jezus, voldoende zou moeten zijn. Kerk ben je ook voor de plek waar je woont."

Luister hier de volledige gesprekken terug:

Beeld: Unsplash.com